12
ноябрь
2022
Мектептерде тұмау мен ЖРВИ алдын алу
Мектептерде тұмау мен ЖРВИ алдын алу
Тұмау – бұл жіті респираторлық вирустық инфекцияның түрлері (бұдан әрі – ЖРВИ). Алайда, оны осы топтың басқа ауруларынан бөлек қарастырады, өйткені тұмау өте ауыр ағыммен және ауыр асқынулардың болуымен ерекшеленеді.Ірі мегополистер мен үлкен қалалардың балалары әлсіздеу болып келеді. Бұл бірнеше факторларға байланысты:
- іс жүзінде барлық балалар балабақшаларға немесе мектептерге барады; олардың көпшілігін ата-аналары түрлі дамыту курстарына немесе спорт секцияларына апарады. Тұмау вирусының қоздырғышы жоғары вируленттілікке (жұқпалы) ие және негізінен ауа-тамшы жолымен (жөтелгенде, түшкіргенде және сөйлескенде) беріледі, мұндай ұжымдарда ол тез таралады. Бір ауырған бала жөтелсе, бірнеше күннен кейін балалардың басым бөлігі жоғары температурамен үйде жатуы мүмкін;
- мегаполисте тұратын балаларда әдетте иммунитеттің төмендеуі байқалады, бұл тұмау індетінің белсенді таралуына ықпал етеді. Иммунитет мегаполистің ластанған ауасының, түтіннің салдарынан төмендейді, әрқашан сау және толыққанды болып табылмайтын тамақтану ерекшеліктері де үлкен рөл атқарады.
Аурудың жеңіл ағымы кезінде бұл белгілер 3-5 күн бойы сақталуы мүмкін және әдетте бала сауыға бастайды, бірақ бірнеше күн шаршау мен көңіл-күйдің түсуі байқалады
Тұмаудың ауыр ағымында төменгі тыныс жолдарының зақымдануы байқалады, жиі өкпе қабынуының дамуымен және (немесе) тыныс алу жетіспеушілігінің белгілерімен болуы мүмкін – ентігу пайда болады, кейде тыныс алу тыныштық жағдайда да қиын болуы мүмкін (бес жасқа дейінгі балаларда кеуде қуысының тартылуы немесе тыныштықта ысқырған тыныс алуы байқалады), мұрын-ерін үшбұрыштың цианозы пайда болады.
Аурудың ауыр ағымында өкпенің ісінуі, тамыр коллапсы дамиды, қайталамалы бактериялық асқынулар қосылуы мүмкін.
Назар аударыңыз
тұмау әсіресе бес жасқа дейінгі балаларда ауыр асқынулардың дамуына байланысты үлкен қауіп төндіруі мүмкін.
Тұмау вирусы өте тұрақты, ауада бірнеше сағат бойы, бетінде – төрт тәулікке дейін өзінің өміршеңдігі мен жұқпалы қасиеттерін сақтайды. Алайда, вирус түрлі химиялық топтардан жасалған дезинфекциялау құралдарына, ультракүлгін сәулеге, жоғары температураға өте сезімталМектепте тұмау және ЖРВИ алдын алу
Әрине, күзгі-қысқы кезеңде суық тиюдің алдын алу өте қиын, бірақ ұйымдасқан ұжымдарда да, халық арасында да олардың пайда болу ықтималдығын азайтуға болады.Тұмау мен ЖРВИ алдын алу осы аурулардың жаппай ауруының өршу қаупін азайту үшін жүргізіледі. Іс жүзінде, егер сыныпта бір бала вирусты жұқтырса да, әлсіз қорғалған балалардың негізгі бөлігі бірден ауру жұқтыру қаупіне ұшырайды. Иммунитеті айтарлықтай күшті, осы инфекциямен ағзасы күресе алатын балалар ғана жұқтырмайды.
Бірақ тұмаудың алдын алу бойынша осындай шараларды тек мектепте ғана емес, үйде де өткізу қажет.
Мектептің қызметкерлер құрамы не істей алады?
Тұмау мен ЖРВИ алдын алу бойынша негізгі шараларды сырқаттанушылықтың маусымдық көтерілуі басталғанға дейін эпидемия аралық кезеңде жүзеге асыру қажет. Мұндай шараларға келесілерді жатқызуға болады:- үздіксіз жұмыс істеу үшін ғимараттарды және олардың инженерлік құрылыстарын дайындау;
- орынжайларды желдету режимін сақтау үшін жағдайларды қамтамасыз ету;
- орынжайларда температуралық режимді сақтау, желдетудің үздіксіз жұмысы;
- ауаны дезинфекциялауды қамтамасыз ететін бактерицидті қондырғылар жұмысының тиімділігін бақылау;
- түскі үзіліс кезінде балалардың көп жиналуын және асханалардың қайта тығыздалуын болдырмайтын тамақтануды ұйымдастырудың дұрыстығы;
- ауыз су режимін ұтымды ұйымдастыру.
Есептік температурасы және ауа алмасу жиілігі
| Орынжай | Ауаның есептік температурасы°С, кем емес | 1 сағ. ауа алмасу жиілігі, кем емес | |
| ағын | сору | ||
| Сынып бөлмелері, оқу кабинеттері, зертханалар, компьютерлік сыныптар | 18 (қарапайым шынылаумен) 21 (ленталық шынылаумен ) | 1 адамға 20 м³/ сағ | |
| Оқу шеберханалары | 15 | 1 адамға 20 м³/ сағ | |
| Акт залы,ән сыныбы – клуб бөлмесі | 18 | 1 адамға 20 м³/ сағ | |
| Интернет ұйымдары мен мектеп жанындағы интернаттардың жатын бөлмелері | 18 | 1,5 | |
| Ескертулер 1. Ауамен жылыту жүйесін есептеу кезінде оқу орынжайларындағы бір оқушыдан жылу бөлу 70 Вт және 45 г/сағ ылғал бөлу болу қажет. 2. 1-4 сыныптарға арналған сынып орынжайларында және бұрыштық кабинеттерде ауаның есептік температурасын кестеде көрсетілгеннен 20оС жоғары қабылдау керек. 3. Сорып шығаратын химиялық шкафтан шығарылатын ауаның көлемін 1 100 м³/сағ мөлшерінде қабылдау керек. 4. Желімдер жергілікті сорып-шығаратын және жылу бөлуді оқшаулайтын жанбайтын жабындармен жабдықталуы тиіс. | |||
- аурулармен байланыста болған балалар мен қызметкерлерді күнтізбелік 7 күн ішінде күнделікті медициналық бақылау;
- бұқаралық іс-шаралар өткізуді шектеу немесе тыйым салу;
- оқушыларды мерзімінен бұрын жазғы демалысқа жіберу немесе олардың мерзімін ұзарту;
- мектепте эпидемияға қарсы режимді күшейту (температуралық режимді, ағымдағы дезинфекциялау режимін сақтау, медициналық маскаларды кию және т. б.);
- осы эпидемиологиялық маусымда тұмауға қарсы егілгендерді қоспағанда, 14 күн ішінде жаңа балаларды ұжымға қабылдауға және басқа ұжымдарға ауыстыруға тыйым салу;
- мектепте тұмаудың шұғыл өзгеше профилактикасын жүргізу;
- белгіленген тәртіппен рұқсат етілген құралдармен және әдістермен ыдысты міндетті зарарсыздандыру;
- дезинфекциялау құралдарын пайдалана отырып, орынжайларды ылғалды жинау;
- карантин кезінде ата-аналарды интернат үлгісіндегі мекемелерге балаларға жіберу тоқтатылады.
Ұйымдастырылған ұжымдарға ауруларды кіргізбеу мақсатында балалардың, оқушылардың және мектеп қызметкерлерінің (балаларды қабылдау кезіндегі күн сайынғы іріктеу) күнделікті медициналық тексеруін бақылауды қамтамасыз ету қажет. Тұмауға ұқсас ауру белгілері бар бала анықталған жағдайда оны ұжым – оқушылардан дереу оқшаулау керек.
Вакциналау
Тұмауға қарсы күрестің негізгі және ең тиімді тәсілдерінің бірі – егуден кейін адамда пайда болатын арнайы иммунитетті қалыптастыру. Вакциналау 70-100% жағдайда тұмаудан сақтануға көмектеседіТұмауға қарсы егу 6 айлық жастан бастап жасалады. Баланы иммундау алдында міндетті түрде дәрігер оның денсаулық жағдайын бағалау және тұмауға вакциналауға қарсы дәлелдемелерді анықтау үшін қарайды.
Адамда тұмауға қарсы егуден кейін иммунитет 2-3 апта ішінде жетіледі, сондықтан иммундаудың уақытылығы маңызды (эпидемиялық көтерілу басталғанға дейін). Вакциналау үшін оңтайлы уақыт – қазан-қараша. Тұмау вирусының өзгергіштігіне байланысты осы инфекцияға қарсы екпені жыл сайын жасау қажет, бұл ретте өткен маусымда қолданылатын вакцина ағымдағы жылы қолданылмайды.
Маскалық режимді сақтау
ЖРВИ мен тұмауға қарсы алдын алу шаралары көп және алдын алудың тосқауылдық құралдарының бірін пайдалану, атап айтқанда маскалық режимді сақтау үлкен маңыздылыққа ие.Тұмау және ЖРВИ вирустары негізінен ауа-тамшы жолымен беріледі. Вирусты бөлшектер сағат және тәулік бойы шаңды, құрғақ, жылы және қозғалмайтын ауада өз белсенділігін сақтайды және таза, салқын, ылғалды, қозғалмалы ауада өледі. Сондықтан жұқтыру ықтималдығы орынжайдағы ауа алмасу қарқындылығымен тығыз байланысты. Таза ауада іс жүзінде жұғу мүмкін емес, серуендеу кезінде ауру жұқтыруға болады
Неге нашар ауа райында балалар көп ЖРВИ-мен ауырады? Нашар ауа райында балалар аз серуендейді және көбіне өз замандастарымен орынжайларда қарым-қатынас жасайды.
Ия, бөлмені жиі және үнемі желдетіп отыру керек, бірақ өкінішке орай, егер бөлмеде науқас адам болса бұл емшаралардың тиімділігі төмен. Ол орынжайға кірсе, қысқа уақыт ішінде ауа қайтадан вирустармен толтырылады.
Науқастың масканы қалай пайдаланатындығын қадағалай отырып, вирустың таралуын азайтуға болады.
Дәке, мақта-дәке, сондай-ақ тоқылмаған материалдардан жасалған заманауи бір реттік маскалар – ЖРВИ алдын алудың ең кең таралған тәсілдерінің бірі.
ЖРВИ маусымында барлық жерде «маскалық режим» енгізіледі. Вирустар үлкен мөлшерде шырыш пен қақырықта болады. Әңгіме, жөтелу, түшкіру кезінде науқастың айналасында бірнеше метрге ұшатын шырыш пен қақырық тамшылары, біріншіден, жақын жердегі адамдардға және екіншіден, тұрмыстық заттарға жұқтырудың басты көзі болып табылады. Осылайша, масканың басты міндеті – бұл тамшыларды ұстау және вирустың қоршаған ортаға түсуін қандай да бір дәрежеде шектеу. Бірақ масканы көшеде киюге болмайды. Маска әрбір 2 сағат сайын ауыстырылуы керек, егер мұны жасау мүмкіндігі болмаса оны кимей, алдын алудың басқа да тәсілдерін пайдалану керек
Сондай-ақ, маскалардың дені сау адамдар тағып жүргенде де тиімділігі аз екенін білу керек, олар ауадағы вирустың сау адамның тыныс алу жолына түсуінің алдын ала алмайды. Ауру адамдардың маскаларды пайдалануы тиімді болады.
Сынып жетекшісінің жұмысы
Мектепте тұмау және ЖРВИ алдын алу бойынша оқушылармен үнемі әңгімелер, сынып сағаттарын өткізу қажет.Әңгімелер барысында көрнекі материалдар, тұсаукесерлер, мультфильмдер арқылы оқушылар тұмау вирусының құрылысы, оның таралу жолдары және алдын алу шаралары туралы білуге тиіс.
Балаларға «респираторлық әдеп» ұғымын түсіндіру керек. Бұл ауызды және мұрынды бір реттік мұрын орамалмен немесе түшкіргенде, жөтелгенде майлықпен жабу, ал қолданғаннан кейін қоқыс себетіне бір реттік орамалды тастау қажеттілігі деп түсініледі.
Сонымен қатар, «Мен екпеден қорықпаймын» атты балалар суретінің көрмесін ұйымдастыруға болады.
Сондай-ақ, жоғары сынып оқушылары үшін немесе олардың көмегімен тұмау мен ЖРВИ алдын алу бойынша, тұмауға қарсы вакциналау туралы жаднамалар әзірлеуге болады.
| «Жіті маусымдық вирустық аурудың алдын алу» жаднамасы Тұмау вирусы өте қауіпті. Жұқтыру қалай жүзеге асады? Жоғарғы тыныс алу жолдарының шырышты қабығына түсіп, тұмау вирусы олардың эпителиалды жасушаларына енгізіледі, қанға енеді және улануды туғызады. Қайталамалы инфекция – өкпенің қабынуы, бронхит, отит, созылмалы аурулардың асқынуы, жүрек, буындардың зақымдануы. Суық тию ауруларын дұрыс өмір салтын жүргізбейтін адам оңай жұқтырады: аз қозғалады, таза ауада болмайды, көп уайымдайды, ұйқысы қанбайды, шаршайды. Инфекцияның көзі не болып табылады? Инфекцияның басты көзі науқас адам. Тұмауды жұқтыру науқаспен қарым-қатынас кезінде жөтелгенде, түшкіргенде болады. Вирустар жеке гигиена заттары мен ыдыстар арқылы берілуі мүмкін. Тұмау қалай пайда болады? Әдеттегі жағдайларда ауру кенеттен басталады: температура 38-40 градусқа дейін көтеріледі, қалтырау, қатты бас ауруы, бастың айналуы, көз алмасының және бұлшықеттердің ауыруы, көзден жас ағу пайда болады. Егер сіз ауырып қалсаңыз не істеу керек? Алғашқы белгілер кезінде дәрігерге бару керек. Төсек режимін сақтаңыз және дәрігердің барлық нұсқауларын орындаңыз. Өзін-өзі емдеуге және ауруға бейқам қарауға қатаң тыйым салынады. Эпидемия басталғанға дейін алдын алу шараларын сақтаңыз Тұмаудан қалай сақтануға болады? Профилактикалық іс-шаралар бірінші кезекте ағзаның қорғау күшін арттыруға бағытталуы тиіс. Оларға дене шынықтырумен айналысу, шынығу және тиімді тамақтану, уақытында демалу жатады. Дәрумендік-минералдық кешендерді қабылдау ұсынылады. Бұл вирусқа қарсы препараттар тұмаудың клиникалық белгілерін жеңілдетеді және аурудың ұзақтығын орта есеппен 1,5–3 күнге азайтады. Алайда, олар тек А тұмауы вирусына қатысты ерекше белсенділікке ие және В тұмауы вирусына қарсы әлсіз екендігін атап өту қажет. Бұған қосымша көптеген дәрілік заттарда қарсы көрсетілімдердің кең тізімі бар және жанама реакциялар тудыруы мүмкін. Осы препараттармен емдеу ауру басталғаннан кейін алғашқы 48 сағат ішінде оларды қабылдаған жағдайда ғана тиімді. Тұмау мен басқа ЖРВИ жұқтырудың алдын алу үшін инфекция көздерімен байланыс жасауды азайту балалар үшін маңызды. Қалалық қоғамдық көлікті белсенді пайдалануға және қонаққа баруға болмайды. Балалар барынша көп қыдыруы керек: таза ауада тұмауды жұқтыру мүмкін емес. Тұмау індеті кезеңінде профилактикалық мақсатта келесілер ұсынылады: Таза ауада жиі сеурендеңіз, бөлмені үнемі желдетіп, ылғалды тазалау жасаңыз. Тағам рационына С витаминінің жоғары құрамы бар, мысалы, ашытылған қырыққабат, мүкжидек, лимон, киви, мандариндер, апельсиндер, грейпфруттар және табиғи фитонцидтер – сарымсақ пен пиязды қосыңыз. Тұмау індетінің алдын алу үшін күніне 2-3 сарымсақ қалампыр қабылдауға болады. Бактериялардан ауыз қуысын толық тазарту үшін бірнеше минут сарымсақ бөлігін жеу жеткілікті. Тұмаудың алдын алудың ең көп таралған және қолжетімді құралдарының бірі-мақта-дәке таңғышы (маска). Вакциналау – тұмаудың алдын алудың ең тиімді құралы. Дер кезінде вакциналау тұмаумен аурулықты бірнеше есе төмендетеді, аурудың ағымын жұмсартады, оның ұзақтығын қысқартады, асқынуды болдырмайды. Вакцинадағы вирус ағзаны вирустардың көбеюін және жасушаның жұқтырылуын болдырмайтын антиденелерді шығаруға ықпал етеді. Осының арқасында аурудың ол басталғанға дейін алды алынады. Тұмау кезінде неге тыйым салынады және не ұсынылмайды Тұмау кезінде өзін-өзі емдеуге, әсіресе балалар мен егде жастағы адамдар үшін жол берілмейді. Тұмауды болжау мүмкін емес, ал асқынулар әртүрлі болуы мүмкін. Тек дәрігер ғана науқастың жағдайын дұрыс бағалай алады. Тұмаумен ауыратындар медициналық қызметкерлер тарапынан үнемі бақылауды талап етеді. Науқастардың немесе науқас балалардың ата-аналарының антибиотиктерді (жиі ақталмаған) қабылдауды өз бетінше бастауына жол берілмейді, бұл ересектер мен балаларда бактериялық асқынулардың дамуын болдырмайды, бірақ кейде аллергиялық реакциялардың пайда болуына, аурудың созылмалы түрге, дисбактериозға көшуіне, бактериялардың тұрақты түрлерінің қалыптасуына ықпал етеді. Есте сақтаңыз: сіздің денсаулығыңыз өз қолыңызда! |